του Βασίλη Βλάχου
Τι είναι, τελικά, η Δημοκρατία ως πολίτευμα; Πώς την αντιλαμβανόμαστε και πώς έχει φθάσει να εφαρμόζεται; Ποιος ο ρόλος της Ηγεσίας στο Δημοκρατικό πολίτευμα; Είναι ερωτήματα που τίθενται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο πιεστικά σε αντίξοες εποχές, όπως αυτή που διανύουμε τα δύο τελευταία χρόνια.
Η Δημοκρατία, ως πολίτευμα του οποίου βάση είναι η λαϊκή βούληση, δεν έχει ανάγκη από πολιτικούς ηγέτες, παρά μόνον από διαχειριστές της λαϊκής εντολής. Μάλιστα, θα έλεγα πως η ίδια η φύση της Δημοκρατίας απάδει από την έννοια του «πολιτικού ηγέτη» και της «ηγεσίας», εν γένει. Ποιος μπορεί να «ηγηθεί» ενός λαού, υπό την κυριολεκτική έννοια του όρου και ταυτόχρονα να μπορεί να ισχυρίζεται με επαρκή πειστικότητα ότι έρεισμά του είναι η βούληση αυτού του ίδιου λαού; Είτε ηγείσαι είτε υπακούς σε λαϊκή βούληση. Είτε τον έλεγχο έχουν οι πολίτες είτε υπάρχουν ηγέτες και υπήκοοι. Τα δύο ταυτόχρονα είναι άτοπα. Επομένως, η «ανάγκη» ύπαρξης ηγετών σε δημοκρατικά καθεστώτα είναι τεχνητή, προέρχεται από την έλλειψη Παιδείας του λαού και την παρεπόμενη απροθυμία-αδυναμία να ασκήσει το συλλογικό του ηγετικό ρόλο. Αυτό ακριβώς έρχεται να ενισχύσει η σύγχρονη «αγορά» (οικονομική έννοια) ώστε να αντικαταστήσει την «Αγορά» (πολιτειακή έννοια). Οι πολίτες, σήμερα, πόρρω απέχουν από την αρχική έννοια του πολίτη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Η δημιουργία τεχνητών αναγκών έκαναν τους ανθρώπους υπηκόους των αγορών, οπότε και η Δημοκρατία έγινε αγοραία. Μας προσέφεραν νέα κατοικία, νέο αυτοκίνητο, νέο μίξερ και κινητό τελευταίας τεχνολογίας σε αντάλλαγμα για την αποχή μας από την ηγεσία της Πολιτείας. Ευθέως όχι, κανείς δε μας το είπε έτσι, αλλά μας το είπαν με άλλα λόγια, τα οποία εμείς δεν καταλάβαμε διότι πριν απ’ όλα αυτά είχαμε παραμελήσει την Παιδεία μας. Μας έδωσαν τα «πολιτιστικά κέντρα» της δεκαετίας του 80 (θυμάστε το μακαρίτη το Γιαννόπουλο;), μας έδωσαν την ευκολία του μονοτονικού και την κατάργηση της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας από τα σχολεία, μας σέρβιραν την «απαλλαγή» από τη βάσανο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας κι έτσι, μ’ αυτόν τον τρόπο, αποκοπήκαμε από τις ρίζες μας και την ταυτότητά μας. Και φθάσαμε, σήμερα, απαίδευτοι και αλαλάζοντες σκυλοτράγουδα να τρέχουμε πίσω από δάνεια και δόσεις. Πού καιρός για πολιτική ενασχόληση, όταν έχεις να πληρώσεις τη δόση για το μίξερ; Πού καιρός για ρήξεις με το καθεστώς, όταν εκκρεμεί η δόση του στεγαστικού; Να χάσουμε το σπίτι και το μίξερ; «Κι αν χάσουμε το μείζον, την πατρίδα;» Μείζον; Δε γνωρίζουμε τη λέξη, λείπαμε στο συγκεκριμένο μάθημα…
Η Δημοκρατία είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Σαν την Αγάπη. Είναι Αγάπη, εδώ που τα λέμε, Αγάπη για την πατρίδα, για την Πολιτεία, για τα παιδιά μας κατά βάθος. Η Δημοκρατία και ο τρόπος που την ασκούμε είναι η προετοιμασία του μέλλοντος των παιδιών μας. Άντε, να το διατηρήσουμε το σπίτι και το μίξερ, «για ν’ αφήσουμε κάτι στα παιδιά». Να έχουν κάτι τα υπόδουλα παιδιά, μέχρι να τους το πάρουν κι αυτό, αφού πρώτα θα τους έχουμε εμείς στερήσει την πατρίδα. Αυτό ονειρευόμαστε; Η υπέρτατη αξία είναι να αποφύγουμε την οικονομική πτώχευση; Έχουμε πάρει απόφαση, πλέον, πως έχουμε πτωχεύσει ηθικά και πνευματικά; Έχουμε πτωχεύσει οριστικά ως πολίτες;
Στη σημερινή συγκυρία, το μόνο που μπορούμε να αφήσουμε στην επόμενη γενιά είναι η Δημοκρατία και η Παιδεία. Και τα δύο, βάλλονται πανταχόθεν. Είναι τυχαίο πως, σχεδόν ταυτόχρονα με τις ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις της ΕΛΑΣ στο Σύνταγμα, ήρθε το Υπουργείο Αμορφωσιάς και Δια Βίου Υποτέλειας να δημοσιοποιήσει το Νόμο-Πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση; «Μείωση της διδακτέας ύλης» στα Γυμνάσια και στα Λύκεια, «πτυχία σε τρία χρόνια» στα ΑΕΙ… Δυστυχώς για ορισμένους, η σκέψη δεν είναι –ακόμη- παράνομη, αλλά προσπαθούν ειλικρινά ώστε τουλάχιστον να καταστεί ανενεργή και στείρα.
Παλιά, στο σχολείο μας μάθαιναν ότι μετά από όσα έχουμε να πούμε, πρέπει να ολοκληρώνουμε με προτάσεις. Λείπουν οι προτάσεις, τελικά, από τον πολιτικό διάλογο ή είναι τόσες πολλές που είναι σα να μην υπάρχουν; Η δική μου πρόταση θα είναι μία: Αφήστε στα παιδιά σας Παιδεία και Δημοκρατία, εκπαιδεύστε τα σε αυτά κι ελπίστε ότι θα μπορέσουν ν’ αντιστρέψουν το ρεύμα, διότι εμείς έχουμε αποτύχει έως άρτι. Κι ελπίστε, ακόμη κι αν βλέπετε με βεβαιότητα, την καταφανή –πλέον- απειλή, που πιστοποιείται από το γεγονός ότι μειώνονται οι υπηρετούντες στις Ε.Δ. και τα σχολεία κι αυξάνονται οι υπηρετούντες στην Αστυνομία. Άρα, έχει «εγκλωβιστεί» ο στόχος εκ μέρους του Κράτους κι αναπτύσσονται ήδη οι δυνάμεις που θα τον καταστείλουν. Η «δημοκρατία» δεν είναι Δημοκρατία, με διαρκώς αφιστάμενες τάσεις από την ουσία της και σίγουρα, η Ελλάδα δεν είναι λίκνο του πολιτεύματος εκείνου που στηρίζεται στην υποβάθμιση της Παιδείας και την οικονομική υποδούλωση των πολιτών. Και, κάτι τελευταίο: μην αφήνετε να σας ενοχοποιούν οι κάθε λογής μεταπράτες της ψήφου σας! Δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι για τις δικές τους αποφάσεις. Αυτό το πολιτικό σύστημα το έφτιαξαν μόνοι τους, κατά τη βολή και τα συμφέροντά τους. Σ’ εμάς φορτώνουν μόνο τις αποτυχίες τους! Ο Βασιλιάς είναι, πλέον, γυμνός!
